_1693980289.gif "#")
विषय र सीमासाहित्यकार झमक घिमिरेका विधाका कृतिहरूको मात्र परिचय, विश्लेषण तथा मूल्याङ्कन भइरहेको सन्दर्भमा स्तम्भकारका रूपमा उनले कान्तिपुर राष्ट्रिय दैनिकमा ‘आफ्नै परिवेश’ स्तम्भमार्फत् व्यक्त गरेका बहुविषयसम्बद्ध धारणाहरूको अध्ययन अवलोकन तथा मूल्याङ्कन प्रस्तुत विषयको प्रयोजन बनेको छ । स्तम्भकार झमकका ‘कान्तिपुर’मा प्रकाशित ‘आफ्नै परिवेश’ स्तम्भका सामाग्रीहरूलाई मात्र प्रस्तुत अध्ययनको विषयक्षेत्र बनाइएको छ । स्तम्भप्रकाशनको निरन्तरतालाई ध्यानमा राखी वि.सं. २०६५ सालभरिमा प्रकाशित आफ्नै परिवेशका सामग्रीहरूलाई मात्र अध्ययनका निम्ति छनौट गरिएको छ । व्यक्तित्
गजल किन हिरो भइरहेछ ? आजभोलि नेपाली साहित्यको हिरो विधा नै गजल भएको छ । सबैजसो किशोर र युवावर्ग गजलमा नै आकर्षित भएका पाइन्छन् । गजल काव्यिक विधा नै हो । अतः काव्यका कविता, गीत, मुक्तक, हाइकुसँग यसको विधागत साइनो अवश्य छ तर यी कुनै पनि विधा बिगारेर, तन्काएर, छोट्याएर केरमेट गरेर वा जबर्जस्त ढङ्गले गजल बनाउन सकिन्न । यसर्थ गजल अरू प्रचलित विधाहरूबाट भिन्न विशिष्ट विधा हो । संक्षेपमा हेरौं कसरी भिन्न छ, कसरी विशिष्ट छ त गजल , भावमय हुन्छ, तर कविता होइन गजल कविता र गजल दुबै काव्यविधाका सशक्त सन्तान हुन् । यी दुबैका बीच भावमयताको काव्यिक साइनो छ । गजल र कविता दुबै कलापूर्ण सिर्जना हुन् । अभिव्यक्
हाइकु साहित्यको सिर्जनाका कर्ममा नेपाली साहित्यले आधा शताब्ली काटेपछि यसको विकास अझ तीव्रतर हुँदै गएको छ । काव्यसाहित्यको मेसोमा हाइकु पछिल्लो सिर्जना भएर मात्र होइन संरचनागत प्रवृत्ति र आयामको सूक्ष्मताले पनि फुटकर कविता, गजल अथवा आख्यानका विधाजस्तो उपस्थितिमा देखिँदैन । सिर्जनाको अभियानमा कविताका केही रूपहरूमध्ये हाइकुमा कलम दरिलो पार्दै पुस्तकाकार कृतिको उपस्थितिमा आउनुभएको छ, धरान सुनसरीबाट भीम खतिवडा । भीम खतिवडाले काव्य र समालोचना र नियात्राका कृतिपश्चात् कविता र निबन्धका फुटकर रचनालाई क्रमशः प्रकाशनमा राखेर पाँचसय हाराहारी हृदयसंवेद्य हाइकुहरूको सङ्ग्रह शब्दहरूको शिविर प्रकाशन गर्नुभएको
साइबर संस्कृति: नवीन जीवनपद्दति भाषा नै सबै कुराको माध्यम बन्दछ । शाब्दिक रूपमा अंग्रेजीको साइबर तथा अंग्रेजीकै कल्चर शब्दको नेपाली रूपबाट ‘साइबर संस्कृति’ बनेको हो । साइबर नेटसँग सम्बद्ध साइबरले यन्त्रबाट सूचनाहरू प्रवाह गर्ने अर्थ राख्छ । अति संक्षेपमा सरल ढङ्गले भन्ने हो भने कम्प्युटरको प्रयोग र यसको सञ्जालले निर्माण गरेको यन्त्रनियन्त्रित अभौतिक (भर्चुअल) समाजमा बनेको संस्कृतिलाई नै हामी साइबर संस्कृति भन्दछौं । सन् १९६३ मा ‘द अक्सफोर्ड इङ्लिस डिक्सनरी’ले साइबर कल्चर शब्दको प्रारम्भिक प्रयोग गरेको बताउने साइबर संस्कृतिविद् ज्याकोबले यसलाई भौतिक पक्ष, सूचना सम्प्रेष
कुन हो साइबर युग ? साहित्य सामाजिक चेतनाको सुन्दर प्रतिरूप हो । ऐना मात्र नभएर यो समाज–रूपान्तरणको शक्तिशाली हतियार पनि हो । यसका विविध हाँगामध्ये कथा, कविता, उपन्यास, निबन्ध र नाटक बढी लोकप्रिय बनेका छन् । नेपाली साहित्यको सन्दर्भमा कथा मौलिक लोकजीवनबाट विकसित भएर हुर्किंदै आजको अवस्थामा वैश्विक युगजीवनका सबैखाले प्रवृत्तिहरू आत्मसात् गर्दै सम्पुष्ट बनेको विधा हो । हामी सूचना र प्रविधिका कारण ‘ग्लोबल भिलेज’का बासिन्दा हुँदै गएका छौं । आजका कथा आजकै जीवनशैलीमा आधारित हुन्छन् । भूमण्डलीकरणले मानवीय सम्बन्ध, सक्रियता र कृत्यहरूमा प्रभाव पारिदिएको छ । मैनालीको छिमेकी कथाका गुमान
महिनौं को पर्खाइ र सबै संग को लडाई जितेर आएको यो दिन। कहाँ जाने, के गर्ने सारा को बेवास्ता गर्दै, ध्यान त्यो रूप बाट डगमगाएको छैन। कसैको दिदार को लागि तड्पी रहेका यी नयन,त्यो रूप आँखा अगाडि पाउँदा मिल्ने त्यो उत्साह को कल्पना मा पुलकित रहेको मन, बगैंचा को विशिष्ठ फूल मा सूर्य को किरण परे झै धपक्क बलेको मुहार, कसैको सामु पर्न छटपटाई रहेको यो अन्तःकरण, र त्यो सुमधुर बोली सुन्न आतुर यो कान।हर्ष को तरंग, थोरै हतार र थोरै डर ले चटपट भाव अभिव्यक्त गरिरहेको मुखमण्डल। आफ्नै कल्पना संग लजाएर लाज को घुम्टो तल दबिएको अधर को मुस्कान। आफूलाई सम्भल्दै यात्रा अब आरम्भ गर्नु छ, कल्पना मा रहेको यी कुरा सार्थ
