वितरण प्रणालीलाई ठीक बनाऊ

आफ्ना उत्पादनले उचित मूल्य र बजार नपाएको भन्दै झापाका किसानले मङ्गलबार बिर्तामोडको मुक्ति चोकमा अण्डा र कुखुरा फालेर विरोध जनाएका छन् । सरकारको ध्यानाकर्षण गराउन उनीहरूले कुखुरा र अण्डा सडकमा फालेका हुन् । केही दिनअघि चितवनका किसानहरूले पनि यसै गरी तरकारी सडकमा फालेका थिए । किसानहरूले आफ्ना उत्पादन सडकमा फाल्नुपर्ने अवस्था सिर्जना हुनु विडम्बनाको विषय हो ।

किसानले मेहनत गरेर उत्पादन गरे पनि उनीहरूले यसको उचित मूल्य पाउन सकेका छैनन् तर आश्चर्यको विषय त के छ भने उपभोक्ता भने महङ्गीको मारमा परेका छन् । किसानले प्रतिगोटा ८ रुपैयाँमा बिक्री गरेको अण्डा उपभोक्ताले भने प्रतिगोटा १५ रुपैयाँमा किन्नु परेको छ । यसले नेपालको वितरण प्रणालीमा भएको खोटलाई उदाङ्गो बनाउँछ । उत्पादक किसानहरूले लागत मूल्य पनि नपाउने अवस्था छ भने कुनै मेहनत र लगानीविना नै बिचौलियाहरूले प्रशस्त नाफा कमाउने गरेका छन् । नेपालको बजार प्रणालीमा भएको यही कमजोरीका कारण किसानहरूको आर्थिक स्तरमा सुधार हुन सकेको छैन ।

यस्तो वितरण प्रणालीका कारण उपभोक्ताहरू महङ्गो मूल्य तिर्न बाध्य छन् तर किसानले मूल्य पाएका छैनन् । बिचौलियाहरू भने रातारात धनी भइरहेका छन् । देश विकासका लागि कृषिमा आत्मनिर्भर हुनु आवश्यक छ तर सरकारको नीति भने देशलाई कृषिमा आत्मनिर्भर बनाउन रगत र पसिना बगाउने किसानहरूका हितमा नभएको देखिन्छ । यस्तो अवस्थाको अन्त्य नभएसम्म किसानहरू उत्साहित नहुने निश्चित छ । उनीहरूलाई उत्साहित नबनाई देशको समृद्धि सम्भव छैन । यसका लागि कृषि उत्पादनको बजारीकरणमा सरकारको भूमिका हुनुपर्छ । सरकारी पहल नभई यस्तो अवस्थाको अन्त्य हुँदैन । सरकारले वितरण प्रणालीमा सुधार ल्याइदिने हो भने उपभोक्ताहरूले पवनि थोरै सहुलियत पाउने सम्भावना हुन्छ भने किसानहरूले पनि आफ्ना उत्पादनको उचित मूल्य पाउने थिए ।

किसानहरूले आफ्ना उत्पादनको सही मूल्य पाउने गरी सरकारले वैज्ञानिक प्रणाली बनाउनुपर्छ । कृषिको उत्पादकत्व बढाउँदै स्वदेशी उत्पादनमा जोड दिन पनि सरकारी सक्रियता आवश्यक छ । यसका लागि सरकारले अल्पकालीन र दीर्घकालीन नीति बनाउनुपर्छ । सुन्दर नीति मात्र बनाएर हुँदैन । नीतिको प्रभावकारी कार्यान्वयन पनि महत्वपूर्ण पक्ष हो । नीतिको प्रभावकारी कार्यान्वयनविना सकारात्मक परिणाम नआउने निश्चित भएकोले यसतर्पm सरकारको ध्यान जानु आवश्यक छ । आर्थिक लगानी र श्रमविना नै लाभ लिइरहेका बिचौलियाहरूले पनि अन्य उत्पादक क्षेत्रमा सक्रिय हुनुपर्ने अवस्था सिर्जना गर्नुपर्छ । यसतर्फ सबैको ध्यान जानुपर्छ ।